Kościół Farny w Leżajsku

Kościół farny, fara (niem. Pfarre, Pfarrei, Pfarrkirche, czyli probostwo, parafia) – dawne określenie nadawane kościołowi parafialnemu, które nawiązuje do tradycji średniowiecza. Fary budowano najczęściej w bezpośrednim sąsiedztwie rynku.

Parafia w Leżajsku powstała w drugiej połowie XIV wieku na terenie obecnej wsi Stare Miasto. W 1397 roku król Władysław Jagiełło uposażył parafię i nadał wsi Leżajsk prawa miejskie, a w 1400 roku wydał dokument fundacyjny dla istniejącego już kościoła. Ok. 1439 roku parafia została przekazana przez króla Władysława Jagiełłę w zarząd zakonowi bożogrobców którzy właśnie w Leżajsku założyli jedną z pierwszych placówek na tym terenie (inne to: Przeworsk, Urzejowice, Giedlarowa, Rudołowice, Tuligłowy, Gniewczyna), licząc zapewne i na to, że zorganizowana struktura zakonu i większa liczba zakonników w stosunku do kleru diecezjalnego pozwoli podołać takiemu wyzwaniu.

Po rozebraniu drewnianego kościoła farnego w latach 1604–1606, rozpoczęto budowę murowanej, obronnej świątyni, ale kościół w 1606 roku został jednak spalony przez Stadnickiego (zwanego Diabłem łańcuckim). W 1616 roku ukończono odbudowę kościoła z fundacji ks. Feliksa ze Skaryszewa Skaryszewskiego, równocześnie przeprowadzając szereg prac fortyfikacyjnych. W 1619 roku odbyła się konsekracja. Kościół został ufortyfikowany, w otaczającym murze i na dzwonnicy umieszczono otwory strzelnicze.

Pierwotnie przy murze północno – zachodnim znajdowała się druga wieża obronna (oprócz wieży/dzwonnicy), wzniesiona po roku 1608 przez ks. Feliksa ze Skaryszewa, której fundamenty odkryto w roku 1963. Obronna fara i ufortyfikowany dwór starościński pozwoliły min. na obronę miasta przed ciężkim najazdem Tatarskim. W 1838 roku zmarł ostatni prepozyt bożogrobców, a następnie parafię przejęli kapłani diecezjalni.